dunyadan
Aktif Üye
‘Lübnan’a güç yardımında İran’ın devreye girmesi, ABD için paradoksal bir durum yarattı’
Ekonomik ve siyasi krizin patlama noktasına geldiği Lübnan’da bu kere de 4 Ağustos 2020’deki Beyrut liman faciasının soruşturması niçiniyle tansiyon yüksek. Liman patlaması, ‘Minyatür Ortadoğu’ diye anılan Lübnan’da Hizbullah ve Hıristiyan ortaklarının Hasan Diyab başbakanlığındaki hükümetine mal olmuştu. Lübnan’ı bir daha kriz ortamına atan patlama sorasında aylar daha sonra kurulabilen Necip Mikati hükümetinin IMF ile kolları sıvadığı bir devirde bu sefer sokaklarda iç savaş görüntüleri oluştu.
14 Ekim’de davanın ikinci savcısı Tarık Bitar’ın ataklarını Adalet Sarayı’na yürüyerek protesto etmek üzere şov düzenleyen Şii Hizbullah ve Emel partilerinin taraftarlarının üzerine keskin nişancı ateşi açıldı. 7 kişinin öldüğü onlarcasının yaralandığı, sokak ortasında RPG kullanmasına varan çatışmalardan, Sabra ve Şatila katliamlarının da sorumlularından olan falanjistlerin Lübnan Kuvvetleri partisi ve önderi Samir Caca sorumlu tutuluyor. Olay günü ABD Dışişleri Bakanlığının üst seviye yöneticisi Victoria Nuland’ın Beyrut’u ziyaret etmesi de dikkat çekti.
Akabinde Hizbullah önderi Hasan Nasrallah, Şii partilerin Hıristiyanlara zıt gösterilmeye çalışıldığını fakat Suriye’de yaşananların da ispatladığı üzere tersine onların asıl koruyucuları oldukları iletisi verdi.
Lübnan’daki kriz halini İstanbul Gedik Üniversitesi’nden Doç. Selim Sezer ile konuştuk.
‘Beyrut liman patlamasının yargıcının seçici davrandığını görüyoruz’
Doç. Selim Sezer’e bakılırsa, Şii ve Hıristiyan partilerin katliamla sonuçlanan protesto gösterisinin niçini hakim Tarık el Bitar’ın ‘seçici politikaları’. Bitar’ın Suudi Arabistan, İsrail ve bununla birlikte ABD’nin ajandaları doğrultusunda hareket ettiği algısı bulunduğunu belirten Sezer, Bitar’ın Beyrut patlamasına yol açan amonyum nitratın limanda saklandığı periyotta vazife yapmış üst seviye yetkililerin soruşturma dışı tutmaya itina göstermesinin hakikaten de kuşku alımlı olduğunu vurguladı. Sezer olayların Lübnan ortasındaki siyasi hesaplaşmalarla yakından ilgili olduğunun altını çizdi:
“14 Ekim Perşembe günü yaşanan bir hücum süreciydi. Adalet sarayı üzerinde bir protesto gösterisi gerçekleştirilecekti. Hizbullah, Emel ve bir daha 8 Mart Koalisyonu içerisinde yer alan Hristiyan Parti, Marada tarafınca düzenlenen bir protesto şovuydu. esasen liman patlaması soruşturmasının yargıcı olan Tarık el-Bitar’a yönelik bir protestoydu. niçini şu; birkaç haftadan beri Tarık el-Bitar üzerinden süregelen tartışmalar var. Bitar bu soruşturmanın ikinci yargıcı, daha evvel Fadi Savvan tarafınca yürütülüyordu. Emel hareketinin iki milletvekilinin birtakım itirazları sebebiyle Yargıtay’a taşıması ve Yargıtay’ın da Savvan’ı nazaranvden alması daha sonrası soruşturmanın başına Bitar getirilmişti. Kimi dış oluşumlar Suudi Arabistan, İsrail ve beraberinde ABD’nin ajandaları doğrultusunda hareket ettiği ve onlara yakınlık duyduğu tarafında genel bir tenkit esasen var. Daha somut olarak ise Bitar’ın soruşturmaya dahil edeceği bireyler konusunda pek seçici davrandığını görüyoruz. aslına bakarsan tenkitler de bundan kaynaklı. Birtakım üst seviye isimler bilhassa Emel hareketinden soruşturmaya dahil edildi ve söz vermeleri istendi. Ali Hasan el Halil bunlardan biriydi. Tabir vermeye de gitmediği için hakkında tutuklama sonucu çıkarıldı. Protesto gösterisi zati bundan daha sonra düzenlendi. 12 Ekim Salı günü yapılan hükümet toplantısında da bir kriz çıktı. Hizbullah ve Emel’in toplamda beş bakanı var, onlar Bitar’ın vazifeden alınmasını istedi. Zira biroldukca kişiyi soruşturmanın haricinde bırakıyor. Örneğin 2013’ten beri amonyum nitratın limanda saklandığı bilinmekle birlikte 2013’ten 2020’ye kadar olan müddette nazaranv yapmış başbakanlar ve başka yetkililerin değerli bir kısmı soruşturmanın haricinde tutulurken, yalnızca 2020 Ocak başında başbakan olan Hassan Diyab’ın soruşturmaya dahil edilmesi üzere seçici davranma, siyasallaştırma suçlamaları var. En son da Ali Hasan el Halil’in tutuklanmasına karar verilmesi sebebiyle düzenlenmiş bir protesto şovuydu. 12 Ekim’deki kabine toplantısındaki krizin çabucak gerisinden gerçekleşti. aslına bakarsan gergin bir ortamda gerçekleşirken beklenmedik biçimde Lübnan kuvvetleri olarak isimlendirilen kümelerin ateş açması ve 1 sivil bireyle bir arada 7 kişinin ömrünü kaybetmesiyle sonuçlandı. ötürüsıyla içerideki siyasi problemler ve hesaplaşmalarla yakından irtibatı var.”
‘Nuland’ın Beyrut’a gittiği gündü’
Sezer, olayları dış ögelerle da ilişkilendirmenin mümkün olduğu görüşünde. 14 Ekim’da sokağa taşan şiddet olayları sırasında ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland’ın Beyrut’u ziyaret ettiğini belirten Sezer, direkt ilişki görünmesine karşılık Nuland’ın Hizbullah zıddı ve Lübnan’a dış mali yardımla ilgili telaffuzlarının dikkat alımlı olduğunu vurguladı:
“hem de yargıcın memleketler arası aktörlere yakınlığı tarafından dış ögelerle ilişkilendirmek mümkün. Bu olayın yaşandığı gün hem de ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland’ın Beyrut’a gittiği gündü. Nuland’ın yaptığı açıklamalar vardı. ‘Bu hoş ülkeyi eski günlerine geri döndüreceğiz’ derken Lübnan’ın birtakım ögelerden kurtarılmasından bahsediyordu. İsim vermemekle bir arada zati Hizbullah’ı kastetti. hem de büsbütün batmış olan ve bütünüyle çıkmazda görünen iktisadın düzlüğe çıkarılabilmesi için Lübnan’ın IMF ve Dünya Bankası ile süratli bir biçimde ilgi kurması ve kredi alması gerektiğini söylemiş oldu. Liman soruşturmasına da gönderme yaparak ‘bağımsız ve şeffaf’ bir yargı vurgusu yapmıştı. Bütün bunlarla tıpkı gün içerisinde gerçekleşti. Bu fazlaca direkt bir temas kuracak bir data elimizde yok. Lakin tüm bu tartışmaların yapıldığı ve bu kelamların söylendiği bir vakit içerisinde gerçekleşmiş bir şey bu.”
‘Enerji yardımında İran’ın devreye girmesi, Amerika’nın paradoksal bir duruma girmesine sebep oldu’
Selim Sezer Lübnan’daki güç krizi ve İran’ın yardım için attığı adımlara ABD’nin kendi yardım yoluyla cevap vermesinin enteresan bir bilek güreşini ortaya koyduğunu anımsattı. Sezer, İran’ın Lübnan’a yolladığı yakıta karşı Mısır ve Ürdün seçeneklerini gündeme taşıyan ABD idaresinin bu uğurda Suriye’yi amaç alan Sezer yaptırımlarını delmek zorunda kaldığını vurgularken, bu kapışmadan her şartta Lübnanlıların faydalandığını belirtti:
“Enerji krizi sahiden enteresan sonuçlar doğurdu. Hepimiz vaziyetin ne kadar vahim olduğunu takip ediyoruz. Hastaneler ağır bakım hizmetleri haricinde genelde hizmet veremez hale gelmiş. Santraller, fırınlar güç yokluğu niçiniyle şalter indiriyor ve biroldukça yerde ekmek bile üretilemiyor. 10 gün kadar evvel başşehir Beyrut’un büsbütün karanlığa büründüğünü gördük. Ülke genelinde epeyce önemli bir güç krizi yaşanırken İran bir seviyede devreye girdi. Suriye üzerinden Lübnan’a yakıt gönderdi. Hizbullah da yüklü olarak sivil toplum kuruluşlarına vererek ve halka ileterek bu yakıtın alınmasını sağladı. Doğal ki yakıt krizini çözecek kadar büyük bir güç ölçüsünden bahsetmiyoruz. Ancak sembolik ve siyasi manası vardı. O denli ya da bu biçimde bu krizin içerisinde bir giriş oldu. Suriye üzerinden oldu. Sezar maddesine karşın hem İran hem Suriye üzerinden geliyor birebir vakitte Lübnan üzerinde ismi konulmamış bir ablukanın delinmesi üzere bir durum oluyor. Amerika burada şu yolu izledi. Madem İran yakıt gönderiyor, bu biçimde ben de Mısır üzerinden yakıt gönderilmesini sağlarım. Zira İran’ın burada kendisine bir alan açmasını istemiyorum. beraberinde bu iç siyasete yönelik de bir müdahale olarak yorumlanmaya açık ve olağan ki bir seviyede de sahiden de bu biçimde. İran’ı ve ona yakın olan siyasi hareketlerin lehine bir sonuç üretmemesi için kendine yakın olan aktörler üzerinden yakıt sağlamaya çalıştı. Mısır üzerinden, Ürdün de bir seviyede işin içine girdi. Buradan kendisine bir alan kaptırmamak için yaptığı bir müdahale. Ancak sonuç olarak kendi yaptırımlarının da delinmesi. Zira onun da bir kısmı Suriye üzerinden geçecek. bir daha Lübnan üstündeki ismi konulmamış ablukanın delinmesinde şahsen kendisi işin içine girmiş oldu. Son analizde Lübnanlıların lehine bir durum. Hakikaten güç, ekmek ve su üzere gereksinim duyulan bir kaynak. Bunun sağlanması bakımından olumlu oldu. Tıpkı vakit da Amerika’nın bu biçimde paradoksal bir duruma girmesine sebep oldu.”
‘Samir ve grubu, Hizbullah’ı Hristiyan düşmanı göstermeye çalışıyor lakin sicili kirli ve topluma verebileceği bir şey yok’
Selim Sezer, 14 Ekim katliamının akabinde Hizbullah başkanı Hasan Nasrallah’ın televizyondan hitabındaki vurgulara ve açıkça Lübnan Kuvvetleri ile başkanı Samir Caca’yı sorumlu tutmasına dikkat çekti. Sezer’e nazaran, Hizbullah yaşananların, Lübnan Hıristiyanlarını Şiilerin düşmanları olduğuna ikna etmek için kurgulandığı okuması yapıyor. Lübnan Kuvvetleri’nin de sicili kirli Samir Caca’nın da topluma sunabileceği bir şeyleri bulunmadığını vurgulayan Sezer, bilhassa Suriye’de Caca ve falanjistler el Esas ve IŞİD’e alkış tutarken, Şii partilerin Hıristiyanların asıl koruyucuları olduklarına atıfta bulundu.
“Nasrallah’ın yaptığı konuşmanın büyük kısmı epeyce şiddetli bir Lübnan kuvvetleri eleştirisi üzerineydi. hem de ağır bir biçimde Lübnan Hristiyanlarına yapılan gönderme. Şu vurgulanıyor. Lübnan kuvvetleri Samir ve grubu, Hizbullah’ı bir Hristiyan düşmanı olarak göstermeye çalışıyor ve kendisine buradan siyasi bir alan açmaya çalışıyor. Bir dipnot atayım, Lübnan kuvvetlerinin de Samir Caca’nın da topluma sunabileceği bir şey yok. Lübnan toplumu esasen genel olarak eski siyasi hareketlerden bıkmış durumda. Hele hele Samir Caca üzere sicili bu kadar kirli, senelerca mahpus yatmış bir adam. Topluma sunabileceği hiç bir şey olmadığı için ‘Hristiyanlar tehdit altında’ söylemi geliştiriyor. Buradan da bir Hristiyan kitlesi oluşturmaya çalışıyor. Nasrallah’ın savına göre emellerinden bir tanesi Lübnan Hristiyanları bir bölgede toplayıp tahminen onları başka bir devlet haline getirmek ve orayı yönetmek. Vurgu bu tarafta, ‘Hristiyanlar tehdit altında ve biz koruyacağız’ diye. Nasrallah’ın vurgusu, ‘Suriye’de de Suriye Hristiyanlarını biz koruduk’. Hepimiz aslına bakarsanız bu süreçleri izledik. Lübnan kuvvetleri, IŞİD ve El Düstur lehine açıklamalar yapıyor, ‘Suriye devrimi’ tabirleri kullanıyorlardı. Bunların haricinde 2000 daha sonrasındaki süreçte de Hizbullah’ın rastgele bir biçimde Hristiyan topluluklara karşı intikamcı olmadı. Zira orada İsrail ile işbirliği yapmış ve yüklü Hristiyanlardan oluşan bir Güney Lübnan ordusu sorunu vardı. Hizbullah rastgele bir biçimde intikamcı olmadıklarını, Hristiyan nüfusu koruduklarını ve Hristiyan partiyle ittifak yaptıklarını söylemiş oldu.”
‘100 bin silahlı güç vurgusu, Caca aklını başına alsın mesajı’
14 Ekim gösterisine Hıristiyan partisi Marada taraftarlarının da katıldığını, Cumhurbaşkanı Aun’un partisinin Hizbullah’la ittifakının da sürdüğünü anımsatan Sezer, Nasrallah’ın ‘100 bin silahllı güç’ vurgusuyla Caca’ya ‘aklını başına alması’ bildirisi yolladığını vurguladı:
Şu anda Lübnan’da bir sürü parti Hristiyan partisi, bir tanesi Marada aslına bakarsanız bu şova katılanlardan bir tanesiydi, bir de Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın partisi onlarla aslına bakarsanız ittifakları sürüyor. Yani Hristiyan partilerle ittifakları devam ediyor. Nasrallah’ın yapmış olduğu konuşmada bir vurgu daha değerli. Biz iç savaş istemiyoruz diyor. Olursa da 100 bin kişilik gücümüz var diyor ve bunlara başka ögeler, aktivistler dahil değil, 100 bin silahlı askerden bahsediyor. ‘Samir Caca aklını başına alsın’ manasına geliyor, sanırım direkt bu tabirle de kullandı. Nasrallah bu biçimde bir gözdağı da verdi.
’14 Ekim’de Tayyuna’da bir iç savaş fragmanı gördük’
Sezer, 14 Ekim’de Tayyuna’da ‘iç savaş fragmanı’ görüldüğünü belirtirken, en başta Lübnan halkının geçmiş tecrübelerle bu biçimdesine bir savaşı istememesi niçiniyle yaşananların iç savaşa evrilmesini beklemiyor. Sezer, Lübnan’da yaşananların din ve mezhep değil siyasi ayrımların belirleyeceği bir siyasi kriz olduğunu vurguladı:
“14 Ekim’de Beyrut’ta Tayyuna mahallesinde bir iç savaş fragmanı gördük. Hem pusunun kendisi hem gerisinden milis güçlerinin gelişi ve yaşanan çatışmayla. Şayet 1975 şartlarından olsaydık muhtemelen buradan nitekim bir iç savaş çıkacaktı. 13 Nisan 1975’deki Filistinli emekçileri taşıyan minibüse yapılan hücum, Falanjistler tarafınca yapılan saldırıyı düşündüğümüzde -ki nitekim epeyce benzerlik var- o olay bir iç savaşın katalizörü olmuştu. Zira 1970’lerin başlarından itibaren epeyce fazla dinamik birikmişti. Son yaşanan süreç bu biçimde bir kararı üretmediyse ve epey yakında bunun olabileceğine dair gösterge yoksa iç savaş şartlarının oluşmadığını söz etmek gerekir. Bunda en değerli sebep tarafların bunu istememesi, halkın 15 yılın tecrübelerinden hareketle en çok korktuğu şeyin iç savaş olması. ötürüsıyla bu düşük bir ihtimal. Lakin Lübnan kelam konusu olduğunda her vakit ihtimal dahilinde. Muhtemel bir iç savaş Lübnan güçleri içinde olacaktır ve rastgele bir biçimde dini ve mezhepsel topluluklar içinde olacak bir şey değildir. 1960’lardan bu yana Lübnan’daki bütün iç savaş ve gibisi savaş süreçlerinde din ve mezhep bir seviyede rol oynamış fakat hepsinin toplumsal sınıflar, sınırsal sıkıntılar de dahil olmak üzere diğer öteki art planları da var. Şu anda da rastgele bir biçimde din ve mezhep faktörüyle açıklanacak çeşitten bir krizi değil. Siyasi bir kriz, siyasi taraflar ve partiler içindeki gerginliğin çizgi safhada olduğu bir müddetç.”
‘İç savaş değil lakin siyasi krizin büyümesi, Mikati hükümetinin uzun ömürlü olmaması beklenebilir’
Sezer yakın vadede iç savaş beklemese de siyasi krizin büyümesini bekliyor. Yeni kurulan Mikati hükümetinin kuvvetliklerine atıf yapan Sezer, Beyrut patlaması soruşturmasının birfazlaca yan krizle birleşeceği ve hükümetin uzun ömürlü olamayacağı değerlendirmesinde bulundu:
“Şu anda yakın vadede bir iç savaş yanlışsız evrilmesini beklemiyorum. Lakin siyasi krizin büyümesini bekliyorum. Mikati hükümeti yeni kuruldu, şu an önemli bir krizde. Hem 12 Ekim’de Beyrut’un karanlığı gömülmesiyle görülen kriz de var. Mikati yola devam edebilecek mi, bakanları kalacak mı muhakkak değil. Mikati Mişel Avn’la görüştü, daha sonrasında açıklama da yapılmadı. Lakin dertli bir şeyin olduğu anlaşılıyor. Cibran Basil’in de demeci var, ‘soruşturmanın devam etmesini ve tüm sorumluların yargı önüne çıkarılmasını istiyoruz’ diyerek Bitar’a zımni bir dayanak üzere yorumlanabilir. Bu bir siyasi krize dönüşecektir. Soruşturma süreci biroldukça öteki yan krizler doğuracak, kaçınılmaz. Hükümetin uzun ömürlü olmasını beklemiyorum zira epeyce karma bir hükümet.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Ekonomik ve siyasi krizin patlama noktasına geldiği Lübnan’da bu kere de 4 Ağustos 2020’deki Beyrut liman faciasının soruşturması niçiniyle tansiyon yüksek. Liman patlaması, ‘Minyatür Ortadoğu’ diye anılan Lübnan’da Hizbullah ve Hıristiyan ortaklarının Hasan Diyab başbakanlığındaki hükümetine mal olmuştu. Lübnan’ı bir daha kriz ortamına atan patlama sorasında aylar daha sonra kurulabilen Necip Mikati hükümetinin IMF ile kolları sıvadığı bir devirde bu sefer sokaklarda iç savaş görüntüleri oluştu.
14 Ekim’de davanın ikinci savcısı Tarık Bitar’ın ataklarını Adalet Sarayı’na yürüyerek protesto etmek üzere şov düzenleyen Şii Hizbullah ve Emel partilerinin taraftarlarının üzerine keskin nişancı ateşi açıldı. 7 kişinin öldüğü onlarcasının yaralandığı, sokak ortasında RPG kullanmasına varan çatışmalardan, Sabra ve Şatila katliamlarının da sorumlularından olan falanjistlerin Lübnan Kuvvetleri partisi ve önderi Samir Caca sorumlu tutuluyor. Olay günü ABD Dışişleri Bakanlığının üst seviye yöneticisi Victoria Nuland’ın Beyrut’u ziyaret etmesi de dikkat çekti.
Akabinde Hizbullah önderi Hasan Nasrallah, Şii partilerin Hıristiyanlara zıt gösterilmeye çalışıldığını fakat Suriye’de yaşananların da ispatladığı üzere tersine onların asıl koruyucuları oldukları iletisi verdi.
Lübnan’daki kriz halini İstanbul Gedik Üniversitesi’nden Doç. Selim Sezer ile konuştuk.
‘Beyrut liman patlamasının yargıcının seçici davrandığını görüyoruz’
Doç. Selim Sezer’e bakılırsa, Şii ve Hıristiyan partilerin katliamla sonuçlanan protesto gösterisinin niçini hakim Tarık el Bitar’ın ‘seçici politikaları’. Bitar’ın Suudi Arabistan, İsrail ve bununla birlikte ABD’nin ajandaları doğrultusunda hareket ettiği algısı bulunduğunu belirten Sezer, Bitar’ın Beyrut patlamasına yol açan amonyum nitratın limanda saklandığı periyotta vazife yapmış üst seviye yetkililerin soruşturma dışı tutmaya itina göstermesinin hakikaten de kuşku alımlı olduğunu vurguladı. Sezer olayların Lübnan ortasındaki siyasi hesaplaşmalarla yakından ilgili olduğunun altını çizdi:
“14 Ekim Perşembe günü yaşanan bir hücum süreciydi. Adalet sarayı üzerinde bir protesto gösterisi gerçekleştirilecekti. Hizbullah, Emel ve bir daha 8 Mart Koalisyonu içerisinde yer alan Hristiyan Parti, Marada tarafınca düzenlenen bir protesto şovuydu. esasen liman patlaması soruşturmasının yargıcı olan Tarık el-Bitar’a yönelik bir protestoydu. niçini şu; birkaç haftadan beri Tarık el-Bitar üzerinden süregelen tartışmalar var. Bitar bu soruşturmanın ikinci yargıcı, daha evvel Fadi Savvan tarafınca yürütülüyordu. Emel hareketinin iki milletvekilinin birtakım itirazları sebebiyle Yargıtay’a taşıması ve Yargıtay’ın da Savvan’ı nazaranvden alması daha sonrası soruşturmanın başına Bitar getirilmişti. Kimi dış oluşumlar Suudi Arabistan, İsrail ve beraberinde ABD’nin ajandaları doğrultusunda hareket ettiği ve onlara yakınlık duyduğu tarafında genel bir tenkit esasen var. Daha somut olarak ise Bitar’ın soruşturmaya dahil edeceği bireyler konusunda pek seçici davrandığını görüyoruz. aslına bakarsan tenkitler de bundan kaynaklı. Birtakım üst seviye isimler bilhassa Emel hareketinden soruşturmaya dahil edildi ve söz vermeleri istendi. Ali Hasan el Halil bunlardan biriydi. Tabir vermeye de gitmediği için hakkında tutuklama sonucu çıkarıldı. Protesto gösterisi zati bundan daha sonra düzenlendi. 12 Ekim Salı günü yapılan hükümet toplantısında da bir kriz çıktı. Hizbullah ve Emel’in toplamda beş bakanı var, onlar Bitar’ın vazifeden alınmasını istedi. Zira biroldukca kişiyi soruşturmanın haricinde bırakıyor. Örneğin 2013’ten beri amonyum nitratın limanda saklandığı bilinmekle birlikte 2013’ten 2020’ye kadar olan müddette nazaranv yapmış başbakanlar ve başka yetkililerin değerli bir kısmı soruşturmanın haricinde tutulurken, yalnızca 2020 Ocak başında başbakan olan Hassan Diyab’ın soruşturmaya dahil edilmesi üzere seçici davranma, siyasallaştırma suçlamaları var. En son da Ali Hasan el Halil’in tutuklanmasına karar verilmesi sebebiyle düzenlenmiş bir protesto şovuydu. 12 Ekim’deki kabine toplantısındaki krizin çabucak gerisinden gerçekleşti. aslına bakarsan gergin bir ortamda gerçekleşirken beklenmedik biçimde Lübnan kuvvetleri olarak isimlendirilen kümelerin ateş açması ve 1 sivil bireyle bir arada 7 kişinin ömrünü kaybetmesiyle sonuçlandı. ötürüsıyla içerideki siyasi problemler ve hesaplaşmalarla yakından irtibatı var.”
‘Nuland’ın Beyrut’a gittiği gündü’
Sezer, olayları dış ögelerle da ilişkilendirmenin mümkün olduğu görüşünde. 14 Ekim’da sokağa taşan şiddet olayları sırasında ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland’ın Beyrut’u ziyaret ettiğini belirten Sezer, direkt ilişki görünmesine karşılık Nuland’ın Hizbullah zıddı ve Lübnan’a dış mali yardımla ilgili telaffuzlarının dikkat alımlı olduğunu vurguladı:
“hem de yargıcın memleketler arası aktörlere yakınlığı tarafından dış ögelerle ilişkilendirmek mümkün. Bu olayın yaşandığı gün hem de ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland’ın Beyrut’a gittiği gündü. Nuland’ın yaptığı açıklamalar vardı. ‘Bu hoş ülkeyi eski günlerine geri döndüreceğiz’ derken Lübnan’ın birtakım ögelerden kurtarılmasından bahsediyordu. İsim vermemekle bir arada zati Hizbullah’ı kastetti. hem de büsbütün batmış olan ve bütünüyle çıkmazda görünen iktisadın düzlüğe çıkarılabilmesi için Lübnan’ın IMF ve Dünya Bankası ile süratli bir biçimde ilgi kurması ve kredi alması gerektiğini söylemiş oldu. Liman soruşturmasına da gönderme yaparak ‘bağımsız ve şeffaf’ bir yargı vurgusu yapmıştı. Bütün bunlarla tıpkı gün içerisinde gerçekleşti. Bu fazlaca direkt bir temas kuracak bir data elimizde yok. Lakin tüm bu tartışmaların yapıldığı ve bu kelamların söylendiği bir vakit içerisinde gerçekleşmiş bir şey bu.”
‘Enerji yardımında İran’ın devreye girmesi, Amerika’nın paradoksal bir duruma girmesine sebep oldu’
Selim Sezer Lübnan’daki güç krizi ve İran’ın yardım için attığı adımlara ABD’nin kendi yardım yoluyla cevap vermesinin enteresan bir bilek güreşini ortaya koyduğunu anımsattı. Sezer, İran’ın Lübnan’a yolladığı yakıta karşı Mısır ve Ürdün seçeneklerini gündeme taşıyan ABD idaresinin bu uğurda Suriye’yi amaç alan Sezer yaptırımlarını delmek zorunda kaldığını vurgularken, bu kapışmadan her şartta Lübnanlıların faydalandığını belirtti:
“Enerji krizi sahiden enteresan sonuçlar doğurdu. Hepimiz vaziyetin ne kadar vahim olduğunu takip ediyoruz. Hastaneler ağır bakım hizmetleri haricinde genelde hizmet veremez hale gelmiş. Santraller, fırınlar güç yokluğu niçiniyle şalter indiriyor ve biroldukça yerde ekmek bile üretilemiyor. 10 gün kadar evvel başşehir Beyrut’un büsbütün karanlığa büründüğünü gördük. Ülke genelinde epeyce önemli bir güç krizi yaşanırken İran bir seviyede devreye girdi. Suriye üzerinden Lübnan’a yakıt gönderdi. Hizbullah da yüklü olarak sivil toplum kuruluşlarına vererek ve halka ileterek bu yakıtın alınmasını sağladı. Doğal ki yakıt krizini çözecek kadar büyük bir güç ölçüsünden bahsetmiyoruz. Ancak sembolik ve siyasi manası vardı. O denli ya da bu biçimde bu krizin içerisinde bir giriş oldu. Suriye üzerinden oldu. Sezar maddesine karşın hem İran hem Suriye üzerinden geliyor birebir vakitte Lübnan üzerinde ismi konulmamış bir ablukanın delinmesi üzere bir durum oluyor. Amerika burada şu yolu izledi. Madem İran yakıt gönderiyor, bu biçimde ben de Mısır üzerinden yakıt gönderilmesini sağlarım. Zira İran’ın burada kendisine bir alan açmasını istemiyorum. beraberinde bu iç siyasete yönelik de bir müdahale olarak yorumlanmaya açık ve olağan ki bir seviyede de sahiden de bu biçimde. İran’ı ve ona yakın olan siyasi hareketlerin lehine bir sonuç üretmemesi için kendine yakın olan aktörler üzerinden yakıt sağlamaya çalıştı. Mısır üzerinden, Ürdün de bir seviyede işin içine girdi. Buradan kendisine bir alan kaptırmamak için yaptığı bir müdahale. Ancak sonuç olarak kendi yaptırımlarının da delinmesi. Zira onun da bir kısmı Suriye üzerinden geçecek. bir daha Lübnan üstündeki ismi konulmamış ablukanın delinmesinde şahsen kendisi işin içine girmiş oldu. Son analizde Lübnanlıların lehine bir durum. Hakikaten güç, ekmek ve su üzere gereksinim duyulan bir kaynak. Bunun sağlanması bakımından olumlu oldu. Tıpkı vakit da Amerika’nın bu biçimde paradoksal bir duruma girmesine sebep oldu.”
‘Samir ve grubu, Hizbullah’ı Hristiyan düşmanı göstermeye çalışıyor lakin sicili kirli ve topluma verebileceği bir şey yok’
Selim Sezer, 14 Ekim katliamının akabinde Hizbullah başkanı Hasan Nasrallah’ın televizyondan hitabındaki vurgulara ve açıkça Lübnan Kuvvetleri ile başkanı Samir Caca’yı sorumlu tutmasına dikkat çekti. Sezer’e nazaran, Hizbullah yaşananların, Lübnan Hıristiyanlarını Şiilerin düşmanları olduğuna ikna etmek için kurgulandığı okuması yapıyor. Lübnan Kuvvetleri’nin de sicili kirli Samir Caca’nın da topluma sunabileceği bir şeyleri bulunmadığını vurgulayan Sezer, bilhassa Suriye’de Caca ve falanjistler el Esas ve IŞİD’e alkış tutarken, Şii partilerin Hıristiyanların asıl koruyucuları olduklarına atıfta bulundu.
“Nasrallah’ın yaptığı konuşmanın büyük kısmı epeyce şiddetli bir Lübnan kuvvetleri eleştirisi üzerineydi. hem de ağır bir biçimde Lübnan Hristiyanlarına yapılan gönderme. Şu vurgulanıyor. Lübnan kuvvetleri Samir ve grubu, Hizbullah’ı bir Hristiyan düşmanı olarak göstermeye çalışıyor ve kendisine buradan siyasi bir alan açmaya çalışıyor. Bir dipnot atayım, Lübnan kuvvetlerinin de Samir Caca’nın da topluma sunabileceği bir şey yok. Lübnan toplumu esasen genel olarak eski siyasi hareketlerden bıkmış durumda. Hele hele Samir Caca üzere sicili bu kadar kirli, senelerca mahpus yatmış bir adam. Topluma sunabileceği hiç bir şey olmadığı için ‘Hristiyanlar tehdit altında’ söylemi geliştiriyor. Buradan da bir Hristiyan kitlesi oluşturmaya çalışıyor. Nasrallah’ın savına göre emellerinden bir tanesi Lübnan Hristiyanları bir bölgede toplayıp tahminen onları başka bir devlet haline getirmek ve orayı yönetmek. Vurgu bu tarafta, ‘Hristiyanlar tehdit altında ve biz koruyacağız’ diye. Nasrallah’ın vurgusu, ‘Suriye’de de Suriye Hristiyanlarını biz koruduk’. Hepimiz aslına bakarsanız bu süreçleri izledik. Lübnan kuvvetleri, IŞİD ve El Düstur lehine açıklamalar yapıyor, ‘Suriye devrimi’ tabirleri kullanıyorlardı. Bunların haricinde 2000 daha sonrasındaki süreçte de Hizbullah’ın rastgele bir biçimde Hristiyan topluluklara karşı intikamcı olmadı. Zira orada İsrail ile işbirliği yapmış ve yüklü Hristiyanlardan oluşan bir Güney Lübnan ordusu sorunu vardı. Hizbullah rastgele bir biçimde intikamcı olmadıklarını, Hristiyan nüfusu koruduklarını ve Hristiyan partiyle ittifak yaptıklarını söylemiş oldu.”
‘100 bin silahlı güç vurgusu, Caca aklını başına alsın mesajı’
14 Ekim gösterisine Hıristiyan partisi Marada taraftarlarının da katıldığını, Cumhurbaşkanı Aun’un partisinin Hizbullah’la ittifakının da sürdüğünü anımsatan Sezer, Nasrallah’ın ‘100 bin silahllı güç’ vurgusuyla Caca’ya ‘aklını başına alması’ bildirisi yolladığını vurguladı:
Şu anda Lübnan’da bir sürü parti Hristiyan partisi, bir tanesi Marada aslına bakarsanız bu şova katılanlardan bir tanesiydi, bir de Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın partisi onlarla aslına bakarsanız ittifakları sürüyor. Yani Hristiyan partilerle ittifakları devam ediyor. Nasrallah’ın yapmış olduğu konuşmada bir vurgu daha değerli. Biz iç savaş istemiyoruz diyor. Olursa da 100 bin kişilik gücümüz var diyor ve bunlara başka ögeler, aktivistler dahil değil, 100 bin silahlı askerden bahsediyor. ‘Samir Caca aklını başına alsın’ manasına geliyor, sanırım direkt bu tabirle de kullandı. Nasrallah bu biçimde bir gözdağı da verdi.
’14 Ekim’de Tayyuna’da bir iç savaş fragmanı gördük’
Sezer, 14 Ekim’de Tayyuna’da ‘iç savaş fragmanı’ görüldüğünü belirtirken, en başta Lübnan halkının geçmiş tecrübelerle bu biçimdesine bir savaşı istememesi niçiniyle yaşananların iç savaşa evrilmesini beklemiyor. Sezer, Lübnan’da yaşananların din ve mezhep değil siyasi ayrımların belirleyeceği bir siyasi kriz olduğunu vurguladı:
“14 Ekim’de Beyrut’ta Tayyuna mahallesinde bir iç savaş fragmanı gördük. Hem pusunun kendisi hem gerisinden milis güçlerinin gelişi ve yaşanan çatışmayla. Şayet 1975 şartlarından olsaydık muhtemelen buradan nitekim bir iç savaş çıkacaktı. 13 Nisan 1975’deki Filistinli emekçileri taşıyan minibüse yapılan hücum, Falanjistler tarafınca yapılan saldırıyı düşündüğümüzde -ki nitekim epeyce benzerlik var- o olay bir iç savaşın katalizörü olmuştu. Zira 1970’lerin başlarından itibaren epeyce fazla dinamik birikmişti. Son yaşanan süreç bu biçimde bir kararı üretmediyse ve epey yakında bunun olabileceğine dair gösterge yoksa iç savaş şartlarının oluşmadığını söz etmek gerekir. Bunda en değerli sebep tarafların bunu istememesi, halkın 15 yılın tecrübelerinden hareketle en çok korktuğu şeyin iç savaş olması. ötürüsıyla bu düşük bir ihtimal. Lakin Lübnan kelam konusu olduğunda her vakit ihtimal dahilinde. Muhtemel bir iç savaş Lübnan güçleri içinde olacaktır ve rastgele bir biçimde dini ve mezhepsel topluluklar içinde olacak bir şey değildir. 1960’lardan bu yana Lübnan’daki bütün iç savaş ve gibisi savaş süreçlerinde din ve mezhep bir seviyede rol oynamış fakat hepsinin toplumsal sınıflar, sınırsal sıkıntılar de dahil olmak üzere diğer öteki art planları da var. Şu anda da rastgele bir biçimde din ve mezhep faktörüyle açıklanacak çeşitten bir krizi değil. Siyasi bir kriz, siyasi taraflar ve partiler içindeki gerginliğin çizgi safhada olduğu bir müddetç.”
‘İç savaş değil lakin siyasi krizin büyümesi, Mikati hükümetinin uzun ömürlü olmaması beklenebilir’
Sezer yakın vadede iç savaş beklemese de siyasi krizin büyümesini bekliyor. Yeni kurulan Mikati hükümetinin kuvvetliklerine atıf yapan Sezer, Beyrut patlaması soruşturmasının birfazlaca yan krizle birleşeceği ve hükümetin uzun ömürlü olamayacağı değerlendirmesinde bulundu:
“Şu anda yakın vadede bir iç savaş yanlışsız evrilmesini beklemiyorum. Lakin siyasi krizin büyümesini bekliyorum. Mikati hükümeti yeni kuruldu, şu an önemli bir krizde. Hem 12 Ekim’de Beyrut’un karanlığı gömülmesiyle görülen kriz de var. Mikati yola devam edebilecek mi, bakanları kalacak mı muhakkak değil. Mikati Mişel Avn’la görüştü, daha sonrasında açıklama da yapılmadı. Lakin dertli bir şeyin olduğu anlaşılıyor. Cibran Basil’in de demeci var, ‘soruşturmanın devam etmesini ve tüm sorumluların yargı önüne çıkarılmasını istiyoruz’ diyerek Bitar’a zımni bir dayanak üzere yorumlanabilir. Bu bir siyasi krize dönüşecektir. Soruşturma süreci biroldukça öteki yan krizler doğuracak, kaçınılmaz. Hükümetin uzun ömürlü olmasını beklemiyorum zira epeyce karma bir hükümet.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.