dunyadan
Aktif Üye
‘Katar’ın 2011 öncesindeki rolüyle BAE’nin şu anki durumu içinde olağanüstü benzerlikler var’
Arap Yarımadası’nın doğu sınırında Suudi Arabistan ve Umman ile kara, Katar ve İran ile deniz sonu bulunan Birleşik Arap Emirlikleri, son birkaç yıldır dikkatlerin çevrildiği ülke pozisyonunda. Trump periyodunda İbrahim/Abraham muahedeleri ile İsrail ile barışmanın öncülüğünü yapan ülke, Yemen savaşında Suudilerin ortağıyken, beraberinde İran’ın ekonomik olarak soluk aldığı ülkelerden birisi pozisyonunda. Türkiye ile Erdoğan idaresinin 15 Temmuz darbesinden sorumlu tuttuğu ülke olarak son senelerda ‘düşmanlıkla’ tanımlanacak bağlantılar yürüten BAE, Ankara ile de ‘normalleşme’ sürecine girmiş durumda. Bu teşebbüsün son atılımı BAE başkanının 2021’deki Ankara ziyaretine cevap olarak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın BAE’yi ziyareti oldu.
ABD’nin Ortadoğu’yu ‘terk edeceği’ telaffuzları eşliğinde, 2000’lerin ortalarından Suriye ve KİK krizindeki ablukaya kadar Körfez bölgesinin ‘yıldızı’ görülmüş Katar’ın yerini alan BAE’nin oynadığı rolü Yakın Doğu Haber sitesinin kurucusu ve araştırmacı muharrir Alptekin Dursunoğlu ile konuştuk.
‘Geçmişte Katar’ın oynadığı rolle kıyaslama yapabiliriz’
Alptekin Dursunoğlu’na nazaran, BAE’nin şu andaki durumu geçmişte Katar’ın oynadığı role benziyor. Katar’ın 11 Eylül’le başlayan süreçte bir yandan ABD’nin Irak’ı bombaladığı Udeyd üssüne evsahipliği yaparken öteki yandan savaşı eleştirdiğini, 2006 Lübnan savaşında Hizbullah yanlısı görünürken veya Gazze vurulurken İsrail ile işbirliği geleştirdiğini anımsatan Dursunoğlu, Türkiye’ye benzeri formda ‘her sorun alanına ilgi duyan’ pozisyona dikkat çekti:
“Amerika’nın Ortadoğu’dan çekilmesi ve jeopolitik açıdan Çin-Rusya ile irtibatlı bölgelere ağırlaşacak olması senaryosuna bağlı olarak şu biçimde söyleniyordu; Amerika buradan çekilecekse, buradaki sistemi yahut güvenliği müttefiklerine bırakıyor. Bu senaryo çerçevesinde düşünecek olursak ve BAE’nin şu andaki durumunun geçmişte Katar’ın oynadığı rolle olan benzerliği düşünülürse şu biçimde bir mukayese yapabiliriz. Amerika’nın 2000’li yılların başında yani 11 Eylül ile başlayan, Irak’ın işgaliyle devam eden süreçte bölgeye yönelik ilgisiyle paralel bir biçimde Katar’ın yıldızı da olağanüstü biçimde parladı. Katar, Amerika’nın bölgedeki en büyük üssüne mesken sahipliği yapıyor; Irak’ın işgali sırasında Katar’daki Udeyd hava üssünden kalkan Amerikan uçakları Irak’ı yerle bir ediyordu; lakin Katar, Amerika’nın işgalciliğinden dem vuruyordu. Al Jazeera ve Katar rejimi 2006 Lübnan savaşında bariz biçimde Hizbullah’ı desteklemişti; lakin tıpkı Katar rejiminin İsrail ile ticaret ofisleri vardı. Devrin Katar buyruğu ve Katar Başbakanı Hamed bin Halife ve Hamad bin Casim, Gazze’nin feci biçimde bombalandığı, yerle bir edildiği günlerde Tel Aviv’e zımnî ziyaret yapmıştı. Bu kapalı ziyareti, hayli daha sonraları İsrail basınından öğrendik. Katar rejiminin Suriye ile de epeyce düzgün bağları vardı. Çatışan ve karşı taraflar üzerinde bir uzlaşmacı yahut diyalog kurucu bir işlevi vardı. 2011 öncesinde misal bir role Türkiye de epey hevesliydi, Ahmet Davutoğlu’nun dışişleri bakanlığı periyodunda. O da kullandığı “itfaiyeci” metaforuyla ‘dünyanın neresinde kriz var ise oraya yetişiyoruz, krizi söndürüyoruz’ diyordu. İran’ın nükleer programından tutun Suriye’nin İsrail ile dolaylı yoldan görüşmelerine mesken sahipliği yapmasına varıncaya kadar her sıkıntılı alana müdahale etmeye çalışıyorlardı.”
‘Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan’ın Suriye başarısızlığından daha sonra BAE’nin yıldızı parlamaya başladı’
Dursunoğlu, ABD açısından, Türkiye ve Katar ile Suudi Arabistan’ın Suriye başarısızlığının akabinde BAE’nin yıldızı parlamaya başladığı görüşünde. BAE, çatışan taraflarla ilgi kurabilmesi bakımından geçmişte Katar’ın oynadığı role epeyce emsal bir hal sergilediğini vurgulayan Dursunoğlu, Emirliklerin Suriye’de büyükelçiliğini yeniden açan birinci Arap ülkesi olduğunu anımsattı:
“Katar ve Türkiye’nin o periyottaki bu çatışan tarafları uzlaştırma rolüne Amerika’nın bölgeden çekilecekken bölgesel sistemi ortaklarına bırakma senaryosu çerçevesinde bakacaksak, Amerika’nın 2011 Suriye olayına kadar bu rolü Türkiye ve Katar’a bırakmış olduğu anlaşılıyor. Ancak, Suriye sıkıntısını Türkiye ve Katar, Amerika’nın istediği doğrultuda çözemediği için, Amerika da Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan’ın birlikte olduğu ismine ‘Dostlar Grubu’ denilen kümenin hezimetiyle sonuçlanan Suriye hadisesinden daha sonra durum farklılaşmaya başladı. Bunu 2013’te Mısır’da yaşanan idare değişikliğiyle de ilişkilendirebiliriz. Amerika, Suriye belgesini Suriyeli muhalif kümeleri ‘Suriye Ulusal Koalisyonu’ ismi altında örgütlediği Kasım 2011’de Katar ve Türkiye’den aldı. Bu tarihten daha sonra Suriye belgesinde liderlik rolü Suudilere, özelde de periyodun Suudi istihbarat şefi Bender bin Sultan’a verildi. 2013’teki Mısır darbesinden daha sonra yalnızca Suriye konusunda değil tüm bölgesel problemlerde Suudilerin ve BAE’nin yıldızı parlamaya başladı. Suudiler bölgesel konulardan en az İsrail kadar İran aksisi olmakla birlikte BAE, çatışan taraflarla ilgi kurabilmesi bakımından geçmişte Katar’ın oynadığı role fazlaca misal bir hal sergiledi. Örneğin BAE, hem İran ile güzel alakalara sahip, hem İsrail ile olağanlaşmaya öncülük ediyor. Krizden daha sonra Suriye’de büyükelçiliğini yeniden açan birinci Arap ülkesi oldu. Suriye krizi boyunca bu problemden daima uzak duran Arap ülkeleri Umman ya da halihazırdaki Mısır idaresi, BAE ve Suudilerin müttefiki olmalarına karşın Suriye’deki projeye daima mesafeliydiler. Suriye ile daima temas halinde oldular; lakin elçiliklerini açmaya cürete demediler. BAE ise Suriye aykırılığı konusunda en az Katar, Türkiye ve Suudi Arabistan kadar ateşli bulunmasına karşın ve de Amerika’nın itirazlarına karşın herkestilk evvel Suriye’deki elçiliğini bir daha açtı.”
‘Amerika bölgeyi bölgedekilere bırakmayacak kadar ciddiye alıyor’
Katar ve BAE benzerliğinin altını Dursunoğlu, lakin ABD’nin bölgesel sistemi ortaklarına bırakarak çekileceği senaryolarına katılmıyor. ABD’nin bölgeyi ‘bölgedekilere bırakmayacak’ kadar ciddiye aldığını belirten Dursunoğlu, bunun meselain Irak’taki parlamento sonucu ve nüfuzun ezici çoğunluğunu temsil eden partilerin itirazına karşın bu ülkedeki varlığın çeşitli görünümler altında sürdürülmesi ve Suriye’de ‘IŞİD’ mazeretine sığınılması olarak verdi:
“BAE’nin Katar ve Türkiye’nin 2011 öncesindeki rolüne sahip olmaya başlamasını düşündüren benzerlikler. Katar’ın 2011 öncesindeki rolüyle BAE’nin şu anki durumu içinde sahiden olağanüstü benzerlikler var. Lakin “Amerika bölgeden çekilmedilk evvel, bölgesel tertibi ortaklarına bırakıyor” kısmı yanlışsız mudur emin değilim. Amerika’nın bölgeyi bölgedekilere bırakmayacak kadar ciddiye aldığını; ötürüsıyla da bölgeden çekilmeyeceğini düşünüyorum. Irak Parlamentosu karar almış, her gün askeri lojistik konvoylarına taarruzlar oluyor, Amerika çekilmiyor, bir biçimde kalmak istiyor. Suriye’de birebir biçimde kalmak istiyor. Bunu da İran tehdidiyle gerekçelendirerek ve Araplar ile İsrail’i tahrik ederek yani ‘Eğer ben çekilirsem İran, Irak ve Suriye üzerinden Lübnan ve Filistin direnişine yardım eder” diyerek yapmaya çalışıyor. Amerika’nın Irak ve Suriye’deki işgalci varlığının tek öne sürülen nedeni, kelamda IŞİD’le çaba. Fakat Amerika’nın IŞİD’in bitirilmesinde hiç bir hissesi yok, kendisinin de deklare ettiğı üzere Amerika’nın IŞİD’e karşı savaşa tek katkısı hava bombardımanı oldu. halbuki kentleri işgal etmiş olan IŞİD lakin kara harekatıyla ortadan kaldırılabilirdi ve bunu da Suriye’de ordusu ile İran, Rusya ve Hizbullah üzere müttefikleri; Irak’ta da Irak ordusu ve İran tarafınca desteklenen Halk Seferberlik Güçleri yaptı.”
‘Yemen’de BAE ile Suudi Arabistan içinde bir güç ve nüfuz çabası var’
Öbür yandan Dursunoğlu, Suudi Arabistan ile BAE içinde rekabetin her vakit olduğunu söyleyen, son devirde Yemen üzerinden girişilen nüfuz ve güç uğraşına dikkat çekti. Dursunoğlu, Suudi ve BAE prenslerinin global diplomatik ölçekteki rekabetleri haricinde bir de müttefik olduğu alanda birbirleriyle savaştıklarını lisana getirdi:
“BAE, Katar ve Suudi Arabistan içinde daimi bir rekabet var. Lakin BAE ile Bahreyn hiç bir vakit Suudi kırmızı çizgilerini aşmıyor. Katar bunu vakit zaman aştığı için hepsi tarafınca cezalandırılıyor. Hakikaten Suudiler, Emirlikler, Bahreyn ve Mısır, 2017’de Katar’a karşı bir abluka sonucu alınmıştı. Emirlikler ile Suudiler içinde rekabet aslına bakarsan her vakit var olan bir şey; lakin onlar Katar üzere birbiriyle cepheden savaşmıyorlar. BAE ile Suudi Arabistan içinde rekabet, kimi vakit rekabet sonlarını da aşan nüfuz uğraşları olabiliyor. Bunu Yemen’de görüyoruz. Yemen’e karşı 2015 yılının Mart ayında Suudilerin liderliğinde Arap koalisyonu ismi verilen bir koalisyon kuruldu. Bu koalisyonda Katar da dahil biroldukça ülkenin ismi yer alıyordu; fakat aslında bu koalisyon BAE ile Suudilerden ibaretti. Suudi koalisyonu şunu tez ediyordu: Husiler Yemen’de darbe yaptı, biz de Mansur Hadi’yi yine SANA’daki cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturtacağız. Yani biz Yemen’e meşruiyeti tesis etmek için askeri müdahalede bulunuyoruz. meğer devrin Yemen Cumhurbaşkanı Mansur Hadi’nin nazaranv mühleti bitmişti, kendisi vazifesinden istifa etmişti. Ayrıyeten onu istifa ettirenler de Suudilerdi, istifasını geri aldıranlar da Suudiler oldu. Güya darbeye karşı meşruiyeti sağladılar. 2015 yılının Mart ayından beri süren ve artık 8. yılına girecek olan bu savaşın hiç bir gayesi gerçekleştirilemedi. Ortadan geçen vakitte ise Suudilerle Emirliklerin Yemen’deki konumları ve talepleri de farklılaştı. Suudiler, hala Mansur Haydi hükümetini desteklerken, Emirlikler Güney Yemen’de bağımsızlığı hedefleyen ayrılıkçı Güney Yemen Hareketi üzerine yatırım yaptılar. Emirlikler, şu an güney bölgesinde Güney Yemen Geçiş kurulu isimli kümesi destekliyor. Bunlar da Suudilerin desteklediği Mansur Haydi hükümeti güçleriyle vakit zaman silahlı çatışmalar yaşıyorlar. Burada da BAE ile Suudi Arabistan içinde bir güç ve nüfuz gayreti var. Prenslerin global diplomatik ölçekteki rekabetleri haricinde bir de müttefik olduğu alanda birbirleriyle savaşıyorlar.”
‘BAE, İran ile direkt karşı karşıya gelmek istemiyor’
Dursunoğlu BAE’nin İran ile Yemen’in haricinde Körfez’deki Ebu Musa ve Tonb adalarındaki egemenlik hakları üzerinden problemleri bulunsa da Tahran’ı direkt karşısına almak istememesine vurgu yaptı. İsrail’le barışmanın da aksilikler yarattığını anımsatan Dursunoğlu, öteki yandan Suriye’de elçilik açılması ve Hizbullah üzerinden Yemen’de arabuluculuk tekliflerinin Tahran açısından ‘artı haneye’ yazıldığı görüşünde. Dursunoğlu, İran’ın da yaptırımlar altında BAE’ye duyduğu gereksinimi anımsattı:
“BAE ile İran içinde bir ikili bağlarda sorun var. BAE, Körfez’deki Ebu Musa ve Tonb adalarında hak tez ediyor. Yani İran ile yalnızca bölgesel sıkıntılarda değil ikili bağlantılarında de sorun yaşıyor. Öte yandan İran’la Yemen’den kaynaklı olarak bir tersliği var. BAE’nin İsrail ile yaptığı olağanlaşma mutabakatlarından kaynaklı bir aykırılığı var. BAE, kendi çapını da İran ve müttefiklerinin bölgesel gücünü de fazlaca âlâ bildiği için İran ile direkt karşı karşıya gelmek istemiyor; tam bilakis İran ile diyalogu hatta geniş çaplı ticari bağları sürdürüyor. Ayrıyeten Amerika’nın itirazlarına karşın BAE’nin Suriye’ye büyükelçilik açması, Hizbullah üzerinden Yemen’deki sorunun tahliline arabuluculuk yapma teklifleri götürmesi de İran’ın olumlu bulduğu adımlar. Katar’ın tüm taraflarla ilgi kuran rolü şu an BAE’de. Bu rol, birtakım noktalarda İran’ın da işine yarıyor. Kuşatılmış bir İran, kendi petrolünü satamayan ve parasını alamayan İran dış ticaretinde Dubai’yi kullanıyor. Emirliklerin Suriye konusundaki adımları İran açısından olumlu bulunuyor. Zira BAE, Suriye’nin Arap Birliği’ne tekrar dönüşü için ağır bir uğraş gösteriyor. BAE, Cezayir tepesine Suriye’nin davet edilmesi için fazlaca ağır gayret ortasında. İbrahim muahedeleri imzalandığında Türkiye, BAE’yi Filistin davasına ihanet etmekle suçlamıştı. Lakin artık Türkiye hem BAE ile birebir vakitte ırkçı İsrail rejimi ile bağlarını olağanlaştırıyor. Bölgede BAE’nin siyasetlerini güya çelişkiliymiş üzere anlatıyoruz; fakat fazlaca daha büyük bir çelişki Türkiye için kelam konusu.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Arap Yarımadası’nın doğu sınırında Suudi Arabistan ve Umman ile kara, Katar ve İran ile deniz sonu bulunan Birleşik Arap Emirlikleri, son birkaç yıldır dikkatlerin çevrildiği ülke pozisyonunda. Trump periyodunda İbrahim/Abraham muahedeleri ile İsrail ile barışmanın öncülüğünü yapan ülke, Yemen savaşında Suudilerin ortağıyken, beraberinde İran’ın ekonomik olarak soluk aldığı ülkelerden birisi pozisyonunda. Türkiye ile Erdoğan idaresinin 15 Temmuz darbesinden sorumlu tuttuğu ülke olarak son senelerda ‘düşmanlıkla’ tanımlanacak bağlantılar yürüten BAE, Ankara ile de ‘normalleşme’ sürecine girmiş durumda. Bu teşebbüsün son atılımı BAE başkanının 2021’deki Ankara ziyaretine cevap olarak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın BAE’yi ziyareti oldu.
ABD’nin Ortadoğu’yu ‘terk edeceği’ telaffuzları eşliğinde, 2000’lerin ortalarından Suriye ve KİK krizindeki ablukaya kadar Körfez bölgesinin ‘yıldızı’ görülmüş Katar’ın yerini alan BAE’nin oynadığı rolü Yakın Doğu Haber sitesinin kurucusu ve araştırmacı muharrir Alptekin Dursunoğlu ile konuştuk.
‘Geçmişte Katar’ın oynadığı rolle kıyaslama yapabiliriz’
Alptekin Dursunoğlu’na nazaran, BAE’nin şu andaki durumu geçmişte Katar’ın oynadığı role benziyor. Katar’ın 11 Eylül’le başlayan süreçte bir yandan ABD’nin Irak’ı bombaladığı Udeyd üssüne evsahipliği yaparken öteki yandan savaşı eleştirdiğini, 2006 Lübnan savaşında Hizbullah yanlısı görünürken veya Gazze vurulurken İsrail ile işbirliği geleştirdiğini anımsatan Dursunoğlu, Türkiye’ye benzeri formda ‘her sorun alanına ilgi duyan’ pozisyona dikkat çekti:
“Amerika’nın Ortadoğu’dan çekilmesi ve jeopolitik açıdan Çin-Rusya ile irtibatlı bölgelere ağırlaşacak olması senaryosuna bağlı olarak şu biçimde söyleniyordu; Amerika buradan çekilecekse, buradaki sistemi yahut güvenliği müttefiklerine bırakıyor. Bu senaryo çerçevesinde düşünecek olursak ve BAE’nin şu andaki durumunun geçmişte Katar’ın oynadığı rolle olan benzerliği düşünülürse şu biçimde bir mukayese yapabiliriz. Amerika’nın 2000’li yılların başında yani 11 Eylül ile başlayan, Irak’ın işgaliyle devam eden süreçte bölgeye yönelik ilgisiyle paralel bir biçimde Katar’ın yıldızı da olağanüstü biçimde parladı. Katar, Amerika’nın bölgedeki en büyük üssüne mesken sahipliği yapıyor; Irak’ın işgali sırasında Katar’daki Udeyd hava üssünden kalkan Amerikan uçakları Irak’ı yerle bir ediyordu; lakin Katar, Amerika’nın işgalciliğinden dem vuruyordu. Al Jazeera ve Katar rejimi 2006 Lübnan savaşında bariz biçimde Hizbullah’ı desteklemişti; lakin tıpkı Katar rejiminin İsrail ile ticaret ofisleri vardı. Devrin Katar buyruğu ve Katar Başbakanı Hamed bin Halife ve Hamad bin Casim, Gazze’nin feci biçimde bombalandığı, yerle bir edildiği günlerde Tel Aviv’e zımnî ziyaret yapmıştı. Bu kapalı ziyareti, hayli daha sonraları İsrail basınından öğrendik. Katar rejiminin Suriye ile de epeyce düzgün bağları vardı. Çatışan ve karşı taraflar üzerinde bir uzlaşmacı yahut diyalog kurucu bir işlevi vardı. 2011 öncesinde misal bir role Türkiye de epey hevesliydi, Ahmet Davutoğlu’nun dışişleri bakanlığı periyodunda. O da kullandığı “itfaiyeci” metaforuyla ‘dünyanın neresinde kriz var ise oraya yetişiyoruz, krizi söndürüyoruz’ diyordu. İran’ın nükleer programından tutun Suriye’nin İsrail ile dolaylı yoldan görüşmelerine mesken sahipliği yapmasına varıncaya kadar her sıkıntılı alana müdahale etmeye çalışıyorlardı.”
‘Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan’ın Suriye başarısızlığından daha sonra BAE’nin yıldızı parlamaya başladı’
Dursunoğlu, ABD açısından, Türkiye ve Katar ile Suudi Arabistan’ın Suriye başarısızlığının akabinde BAE’nin yıldızı parlamaya başladığı görüşünde. BAE, çatışan taraflarla ilgi kurabilmesi bakımından geçmişte Katar’ın oynadığı role epeyce emsal bir hal sergilediğini vurgulayan Dursunoğlu, Emirliklerin Suriye’de büyükelçiliğini yeniden açan birinci Arap ülkesi olduğunu anımsattı:
“Katar ve Türkiye’nin o periyottaki bu çatışan tarafları uzlaştırma rolüne Amerika’nın bölgeden çekilecekken bölgesel sistemi ortaklarına bırakma senaryosu çerçevesinde bakacaksak, Amerika’nın 2011 Suriye olayına kadar bu rolü Türkiye ve Katar’a bırakmış olduğu anlaşılıyor. Ancak, Suriye sıkıntısını Türkiye ve Katar, Amerika’nın istediği doğrultuda çözemediği için, Amerika da Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan’ın birlikte olduğu ismine ‘Dostlar Grubu’ denilen kümenin hezimetiyle sonuçlanan Suriye hadisesinden daha sonra durum farklılaşmaya başladı. Bunu 2013’te Mısır’da yaşanan idare değişikliğiyle de ilişkilendirebiliriz. Amerika, Suriye belgesini Suriyeli muhalif kümeleri ‘Suriye Ulusal Koalisyonu’ ismi altında örgütlediği Kasım 2011’de Katar ve Türkiye’den aldı. Bu tarihten daha sonra Suriye belgesinde liderlik rolü Suudilere, özelde de periyodun Suudi istihbarat şefi Bender bin Sultan’a verildi. 2013’teki Mısır darbesinden daha sonra yalnızca Suriye konusunda değil tüm bölgesel problemlerde Suudilerin ve BAE’nin yıldızı parlamaya başladı. Suudiler bölgesel konulardan en az İsrail kadar İran aksisi olmakla birlikte BAE, çatışan taraflarla ilgi kurabilmesi bakımından geçmişte Katar’ın oynadığı role fazlaca misal bir hal sergiledi. Örneğin BAE, hem İran ile güzel alakalara sahip, hem İsrail ile olağanlaşmaya öncülük ediyor. Krizden daha sonra Suriye’de büyükelçiliğini yeniden açan birinci Arap ülkesi oldu. Suriye krizi boyunca bu problemden daima uzak duran Arap ülkeleri Umman ya da halihazırdaki Mısır idaresi, BAE ve Suudilerin müttefiki olmalarına karşın Suriye’deki projeye daima mesafeliydiler. Suriye ile daima temas halinde oldular; lakin elçiliklerini açmaya cürete demediler. BAE ise Suriye aykırılığı konusunda en az Katar, Türkiye ve Suudi Arabistan kadar ateşli bulunmasına karşın ve de Amerika’nın itirazlarına karşın herkestilk evvel Suriye’deki elçiliğini bir daha açtı.”
‘Amerika bölgeyi bölgedekilere bırakmayacak kadar ciddiye alıyor’
Katar ve BAE benzerliğinin altını Dursunoğlu, lakin ABD’nin bölgesel sistemi ortaklarına bırakarak çekileceği senaryolarına katılmıyor. ABD’nin bölgeyi ‘bölgedekilere bırakmayacak’ kadar ciddiye aldığını belirten Dursunoğlu, bunun meselain Irak’taki parlamento sonucu ve nüfuzun ezici çoğunluğunu temsil eden partilerin itirazına karşın bu ülkedeki varlığın çeşitli görünümler altında sürdürülmesi ve Suriye’de ‘IŞİD’ mazeretine sığınılması olarak verdi:
“BAE’nin Katar ve Türkiye’nin 2011 öncesindeki rolüne sahip olmaya başlamasını düşündüren benzerlikler. Katar’ın 2011 öncesindeki rolüyle BAE’nin şu anki durumu içinde sahiden olağanüstü benzerlikler var. Lakin “Amerika bölgeden çekilmedilk evvel, bölgesel tertibi ortaklarına bırakıyor” kısmı yanlışsız mudur emin değilim. Amerika’nın bölgeyi bölgedekilere bırakmayacak kadar ciddiye aldığını; ötürüsıyla da bölgeden çekilmeyeceğini düşünüyorum. Irak Parlamentosu karar almış, her gün askeri lojistik konvoylarına taarruzlar oluyor, Amerika çekilmiyor, bir biçimde kalmak istiyor. Suriye’de birebir biçimde kalmak istiyor. Bunu da İran tehdidiyle gerekçelendirerek ve Araplar ile İsrail’i tahrik ederek yani ‘Eğer ben çekilirsem İran, Irak ve Suriye üzerinden Lübnan ve Filistin direnişine yardım eder” diyerek yapmaya çalışıyor. Amerika’nın Irak ve Suriye’deki işgalci varlığının tek öne sürülen nedeni, kelamda IŞİD’le çaba. Fakat Amerika’nın IŞİD’in bitirilmesinde hiç bir hissesi yok, kendisinin de deklare ettiğı üzere Amerika’nın IŞİD’e karşı savaşa tek katkısı hava bombardımanı oldu. halbuki kentleri işgal etmiş olan IŞİD lakin kara harekatıyla ortadan kaldırılabilirdi ve bunu da Suriye’de ordusu ile İran, Rusya ve Hizbullah üzere müttefikleri; Irak’ta da Irak ordusu ve İran tarafınca desteklenen Halk Seferberlik Güçleri yaptı.”
‘Yemen’de BAE ile Suudi Arabistan içinde bir güç ve nüfuz çabası var’
Öbür yandan Dursunoğlu, Suudi Arabistan ile BAE içinde rekabetin her vakit olduğunu söyleyen, son devirde Yemen üzerinden girişilen nüfuz ve güç uğraşına dikkat çekti. Dursunoğlu, Suudi ve BAE prenslerinin global diplomatik ölçekteki rekabetleri haricinde bir de müttefik olduğu alanda birbirleriyle savaştıklarını lisana getirdi:
“BAE, Katar ve Suudi Arabistan içinde daimi bir rekabet var. Lakin BAE ile Bahreyn hiç bir vakit Suudi kırmızı çizgilerini aşmıyor. Katar bunu vakit zaman aştığı için hepsi tarafınca cezalandırılıyor. Hakikaten Suudiler, Emirlikler, Bahreyn ve Mısır, 2017’de Katar’a karşı bir abluka sonucu alınmıştı. Emirlikler ile Suudiler içinde rekabet aslına bakarsan her vakit var olan bir şey; lakin onlar Katar üzere birbiriyle cepheden savaşmıyorlar. BAE ile Suudi Arabistan içinde rekabet, kimi vakit rekabet sonlarını da aşan nüfuz uğraşları olabiliyor. Bunu Yemen’de görüyoruz. Yemen’e karşı 2015 yılının Mart ayında Suudilerin liderliğinde Arap koalisyonu ismi verilen bir koalisyon kuruldu. Bu koalisyonda Katar da dahil biroldukça ülkenin ismi yer alıyordu; fakat aslında bu koalisyon BAE ile Suudilerden ibaretti. Suudi koalisyonu şunu tez ediyordu: Husiler Yemen’de darbe yaptı, biz de Mansur Hadi’yi yine SANA’daki cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturtacağız. Yani biz Yemen’e meşruiyeti tesis etmek için askeri müdahalede bulunuyoruz. meğer devrin Yemen Cumhurbaşkanı Mansur Hadi’nin nazaranv mühleti bitmişti, kendisi vazifesinden istifa etmişti. Ayrıyeten onu istifa ettirenler de Suudilerdi, istifasını geri aldıranlar da Suudiler oldu. Güya darbeye karşı meşruiyeti sağladılar. 2015 yılının Mart ayından beri süren ve artık 8. yılına girecek olan bu savaşın hiç bir gayesi gerçekleştirilemedi. Ortadan geçen vakitte ise Suudilerle Emirliklerin Yemen’deki konumları ve talepleri de farklılaştı. Suudiler, hala Mansur Haydi hükümetini desteklerken, Emirlikler Güney Yemen’de bağımsızlığı hedefleyen ayrılıkçı Güney Yemen Hareketi üzerine yatırım yaptılar. Emirlikler, şu an güney bölgesinde Güney Yemen Geçiş kurulu isimli kümesi destekliyor. Bunlar da Suudilerin desteklediği Mansur Haydi hükümeti güçleriyle vakit zaman silahlı çatışmalar yaşıyorlar. Burada da BAE ile Suudi Arabistan içinde bir güç ve nüfuz gayreti var. Prenslerin global diplomatik ölçekteki rekabetleri haricinde bir de müttefik olduğu alanda birbirleriyle savaşıyorlar.”
‘BAE, İran ile direkt karşı karşıya gelmek istemiyor’
Dursunoğlu BAE’nin İran ile Yemen’in haricinde Körfez’deki Ebu Musa ve Tonb adalarındaki egemenlik hakları üzerinden problemleri bulunsa da Tahran’ı direkt karşısına almak istememesine vurgu yaptı. İsrail’le barışmanın da aksilikler yarattığını anımsatan Dursunoğlu, öteki yandan Suriye’de elçilik açılması ve Hizbullah üzerinden Yemen’de arabuluculuk tekliflerinin Tahran açısından ‘artı haneye’ yazıldığı görüşünde. Dursunoğlu, İran’ın da yaptırımlar altında BAE’ye duyduğu gereksinimi anımsattı:
“BAE ile İran içinde bir ikili bağlarda sorun var. BAE, Körfez’deki Ebu Musa ve Tonb adalarında hak tez ediyor. Yani İran ile yalnızca bölgesel sıkıntılarda değil ikili bağlantılarında de sorun yaşıyor. Öte yandan İran’la Yemen’den kaynaklı olarak bir tersliği var. BAE’nin İsrail ile yaptığı olağanlaşma mutabakatlarından kaynaklı bir aykırılığı var. BAE, kendi çapını da İran ve müttefiklerinin bölgesel gücünü de fazlaca âlâ bildiği için İran ile direkt karşı karşıya gelmek istemiyor; tam bilakis İran ile diyalogu hatta geniş çaplı ticari bağları sürdürüyor. Ayrıyeten Amerika’nın itirazlarına karşın BAE’nin Suriye’ye büyükelçilik açması, Hizbullah üzerinden Yemen’deki sorunun tahliline arabuluculuk yapma teklifleri götürmesi de İran’ın olumlu bulduğu adımlar. Katar’ın tüm taraflarla ilgi kuran rolü şu an BAE’de. Bu rol, birtakım noktalarda İran’ın da işine yarıyor. Kuşatılmış bir İran, kendi petrolünü satamayan ve parasını alamayan İran dış ticaretinde Dubai’yi kullanıyor. Emirliklerin Suriye konusundaki adımları İran açısından olumlu bulunuyor. Zira BAE, Suriye’nin Arap Birliği’ne tekrar dönüşü için ağır bir uğraş gösteriyor. BAE, Cezayir tepesine Suriye’nin davet edilmesi için fazlaca ağır gayret ortasında. İbrahim muahedeleri imzalandığında Türkiye, BAE’yi Filistin davasına ihanet etmekle suçlamıştı. Lakin artık Türkiye hem BAE ile birebir vakitte ırkçı İsrail rejimi ile bağlarını olağanlaştırıyor. Bölgede BAE’nin siyasetlerini güya çelişkiliymiş üzere anlatıyoruz; fakat fazlaca daha büyük bir çelişki Türkiye için kelam konusu.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.